Değişken Alanlı Akış Ölçerler
Değişken alanlı akış ölçerler ( rotametreler ), diğer adıyla rotametreler veya mantarlı akış ölçerler; basit, güvenilir, ucuz, kurulumu kolay, basınç kaybı düşük, sıvılar ve gazlar için geniş bir aralıkta debiyi elektrik bağlantıları olmadan doğrudan doğruya veren akış ölçerler olarak bilinir. Değişken alanlı akış ölçer cam veya plastikten yapılan konik, şeffaf bir tüpten oluşmaktadır. Bunların içerisinde serbestçe yüzebilen bir mantar vardır. Akışkan konik tüpün içinden akarken, tüp içerisindeki mantar belirli bir seviyeye kadar yükselir. Bu seviye, mantar ağırlığını ona etkiyen direnç ve kaldırma kuvvetleri tarafından dengelendiği ve dolayısıyla mantar üzerine etkiyen toplam kuvvetin sıfır olduğu bir seviyedir. Konik şeffaf tüpün dışındaki taksimatlı akış ölçeğine karşılık gelen mantarın konumuna bakılarak debi kolayca okunur.
Sert rüzgarların ağaçları devirdiğini, enerji hatlarını kopardığını ve şemsiyeleri uçurduğunu biliyoruz. Bunun sebebi direnç kuvvetinin akış hızı ile artmasıdır. Mantarın ağırlığı ve üzerine etki eden kaldırma kuvveti sabittir, fakat direnç kuvveti akış hızı ile değişir. Ayrıca konik tüp boyunca olan hız, akış yönünde azalır çünkü en-kesit alanı artmaktadır. Bu hız, mantarın ağırlığı ile kaldırma kuvvetini dengelemek için yeterli direnci oluşturur ve bu hızın meydana geldiği yer mantarın durduğu konumdur. Tüpün koniklik derecesi, düşey yükselme miktarı debi ile doğrusal olarak değişecek şekilde yapılabilir ve böylece tüp debilere göre doğrusal olarak kalibre edilebilir. Ayrıca şeffaf tüp, akışkanın akış esnasında görünmesine olanak tanır. Değişken alanlı akış ölçerlerin çok farklı çeşitleri vardır. Yerçekimine dayalı akış ölçer, akışkanın alttan girip üstten çıkacağı şekilde düşey olarak yerleştirilmelidir. Yayla çalışan akış ölçerlerde direnç kuvveti yay kuvveti ile dengelenir ve dolayısıyla bu akış ölçerler yatay olarak da yerleştirilebilir. Bir başka akış ölçer türünde ise manyar yerine gevşek bağlı bir piston kullanılır.
Değişken alanlı akış ölçerlerin doğrulukları genel olarak %5 tir. Bu nedenle hassas ölçümlerin gerektiği uygulamalar için uygun değildir.
